LỊCH SỬ NHÀ THỜ GÒ THỊ
VÀ Ý NGHĨA CỦA CÔNG TRÌNH NHÀ THỜ GÒ THỊ HIỆN NAY
Nhà thờ Gò Thị tọa lạc tại thôn Xuân Phương, xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, cách Qui Nhơn 20 km về phía Bắc và Gò Bồi 3 km về phía Nam.
Trước năm 1750, Gò Thị có 60 giáo dân và có lẽ đã có một nhà nguyện nhỏ. Đến năm l 850, dưới thờ Đức Cha Stêphanô Cuénot Thể, số giáo hữu Gò Thị lên đến 2050 người và có lẽ cũng đã có một nhà thờ thô sơ.
Đến năm 1922 dưới thời Cha Solvignon Lành, một nhà thờ khá kiên cố đã được xây dựng với qui mô khá lớn : dài 40m, rộng 18m kể cả hè, cao 10m, mái lợp ngói vảy, mặt tiền được cấu tạo như một bức tường cao giật cấp. Trong nhà thờ có 4 hàng cột tròn, to và cao, đầu cột được chạm trổ công phu. Đặc biệt nhà thờ có một bộ cửa tiền bằng gỗ quí, được các nghệ nhân tài hoa chạm trổ xinh đẹp bằng những hình tượng tôn giáo và hoa văn mang đậm bản sắc dân tộc.
Nhưng trận bão lịch sử năm 1933 đã làm cho nhà thờ bị hư hại nặng. Năm 1934, Cha Solvignon Lành đã cho tu sửa lại, nhưng mặt tiền không còn cao và nhọn như trước. Năm 1949 Cha Tôma Nguyễn Văn Tới lại tu bổ, nới rộng cung thánh, đóng bàn ghế, xây lầu chuông, hang đá Đức Mẹ Lộ Đức và đài Chân Phước Anrê Nguyễn Kim Thông. Sau cùng, đến năm 1969 Cha Mactinô Nguyễn Trọng Huấn cho thay ngói vảy lợp ngói tây.
Với thời gian và sự tàn phá của chiến tranh, nhà thờ đã xuống cấp trầm trọng, không còn đủ an toàn cho sinh hoạt tôn giáo. Vì thế, Đức cố Giám mục Phaolô Huỳnh Đông Các đã có ý định xây dựng lại ngôi nhà thờ mới kiên cố hơn và rộng rãi hơn, để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cho hơn 3500 giáo hữu và xứng đáng làm trung tâm hành hương của toàn giáo phận.
Với sự trợ giúp của nhiều ân nhân xa gần, trong nước cũng như ngoài nước, những người xuất thân từ Gò Thị, những con cháu xa gần của thánh Anrê Nguyễn Kim Thông..., ngày 14 tháng 7 năm 1998 Đức cố Giám mục Phaolô đã về Gò Thị cử hành nghi thức đặt viên đá đầu tiên với sự tham dự của đông đảo linh mục, tu sĩ nam nữ và anh chị em giáo dân trong và ngoài giáo xứ. Ngày 24 tháng 2 năm 1999 công trình xây dựng bắt đầu. Trải qua thời gian một năm rưỡi thi công, hôm nay nhà thờ kể như tạm xong để kịp khánh thành 3 ngày trước lễ kính thánh Anrê Nguyễn Kim Thông ngày l 5 tháng 7 năm 2000.
Ngôi nhà thờ mới được xây dựng với tổng diện tích 940m2, dài 47m, rộng 20m, cao 18m, được kết cấu bằng khung bê tông, tường gạch và mái tôn. Từ cổng chính bước vào, ta thấy một mặt tiền đồ sộ chiếm lĩnh một không gian rộng lớn với kiến trúc khá đơn giản, nhưng tạo được vẻ vững vàng chắc chắn. Ở chính giữa là khung cuốn giật cấp như muốn dẫn đưa cái nhìn của khách hành hương vào chính trung tâm là tượng thánh Anrê Nguyễn Kim Thông mà ngôi nhà thờ được dâng kính.
Bên cạnh mặt tiền nhà thờ là một tháp chuông hình bút vươn thẳng lên trời với độcao 37m mà người ta có thể nhìn thấy lấp lá nh dưới á nh mặt trời từ những địa điếm xa hàng mười cây số. Từ ngọn tháp sẽ vang lên những âm thanh trầm bổng của 3 quả chuông như mời gọi mọi người nâ ng tâm hồn lên cùng Thiên Chúa.
Qua chiếc sân lát gạch hoa, chúng ta bước vào gian tiền sảnh được nối liền với lòng nhà thờ bằng một bộ cữa tiền chạm trổ tinh vi vốn là di sản văn hoá của các thế hệ trước để lại như điểm nối kết giữa quá khứ và hiện tại. Đứng tại khung cửa tiền này chúng ta có thể nhìn thấy toàn bộ phần chính trong nhà thờ mà điểm nổi bật là cung thá nh vởi những vạch lam cao vút như một lần nữa nhắc nhở chúng ta "hãy nâng tâm hồn lên". Nâng tâm hồn lên chúng ta sẽ gặp gỡ Chúa Kitô phục sinh đang ngự giữa vầng hào quang mà những tia sáng của Người như đập tan bóng tối thành những mảnh vỡ dưới chân.
Trên chóp đỉnh của bức tường cung thánh là khung kính màu với hình bồ câu hiện lên trên nền tam giác, như muốn nhắc nhở chúng ta về sự hiện diện của Chúa Thánh Thần trong mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi cũng như giữa lòng Giáo hội và thế giới.
Bàn thờ Đức Mẹ và thánh Giuse được thiết kế đơn sơ như những trang giấy được mở ra để ta viết tiếp vào đó lịch sử của dân Chúa hay như cá nh buồm lộng gió để ta ra khơi tiếp nối hành trình đức tin của tiền nhân.
Nhưng điểm hội tụ của gian cung thánh chính là chiếc bàn thờ bằng đá hoa cương tượng trưng Đức Kitô là đá tảng mà trên đó giáo hội sẽ không ngừng qui tụ con cái mình lại xung quanh để cử hành lễ tạ ơn, qua đó Đức Kitô nhờ bàn tay và môi miệng của các linh mục thừa tác sẽ hiện diện cách bí tích trong hình bánh hình rượu để dưỡng nuôi các tín hữu và sau đó sẽ ở lại với họ triền miên trong nhà tạm. Chính từ nhà tạm bé nhỏ sẽ chiếu toả những luồng ánh sáng để sưởi ấm bao tâm hồn tín hữu.
Để tăng thêm sức chứa của nhà thờ vào những dịp lễ lớn, ngoài sàn nhà thờ với 4 hàng ghế, còn có hành lang hình chữ U trên cao độ 4m, nâng sức chứa toàn bộ của nhà thờ lên đến 1000 chỗ ngồi. Dọc hai bên tường phía trong nhà thờ là hai hàng cột cổ được lấy lại từ ngôi nhà thờ cũ như để giữ lại những kỷ niệm ngày Xưa. Mười bốn chặng thánh giá hơi lúng túng trong những không gian khá nhỏ hẹp tạo cảm giác hơi chật chội, âu cũng muốn nói lên sự thiếu thoải mái khi bước vào con đường thập giá Chúa Kitô.
Ngôi nhà thờ Gò Thị hôm nay được xây dựng để đặc biệt dâng kính thánh Anrê Nguyễn Kim Thông, người giáo hữu đã đóng góp những viên đá tuyệt vời cho việc xây dựng đền thờ Thiên Chúa là giáo hội địa phương và đã tô thắm nó bằ ng chính cuộc tử đạo anh hùng của ngài. Toàn bộ nhà thờ được coi như một tượng đài ghi lại bao nhiêu công nghiệp của "Người giúp việc nhà Chúa" để muôn đời ghi nhớ. Nhưng chúng ta vẫn không quên công nghiệp và sự hy sinh to lớn của Thánh Giám mục Stêphanô Cuénot Thể, Linh mục Giuse Nguyễn Kim Thủ, Linh mục Phaolô Châu, ông từ Phêrô Me và hàng trăm giáo hữu khác đã anh dũng chịu chết để giữ vững và tuyên xưng đức tin.
Cuối cùng, ngôi nhà thờ Gò Thị cũng là biểu tượng cho niềm tin vững vàng của bao thế hệ giáo hữu Gò Thị đã vượt qua tră m ngàn thử thách đau thương để bảo tồn và phát huy truyền thống hào hùng của các bậc tiền bối cho đến ngày nay và sẽ còn tiếp tục mãi đến ngàn sau.
Theo ltsgothi